Świat literatury poniósł ogromną stratę. 13 kwietnia 2025 roku w Limie zmarł Mario Vargas Llosa, jeden z najwybitniejszych pisarzy naszych czasów. Smutną wiadomość przekazał jego syn, Álvaro Vargas Llosa, informując, że ojciec odszedł spokojnie, w otoczeniu najbliższej rodziny. Rodzina poinformowała również, że zgodnie z wolą zmarłego, nie odbędzie się publiczna ceremonia pogrzebowa, a jego ciało zostanie skremowane. Wiadomość o śmierci peruwiańskiego noblisty zasmuciła jego rodzinę, przyjaciół oraz rzesze czytelników na całym świecie, którzy cenili jego bogatą twórczość i zaangażowanie w ważne kwestie społeczne.
Jorge Mario Pedro Vargas Llosa przyszedł na świat 28 marca 1936 roku w Arequipa, drugim co do wielkości mieście Peru. Jego wczesne lata życia spędził w Cochabamba w Boliwii, gdzie jego dziadek ze strony matki pełnił funkcję konsula honorowego Peru, a następnie w Piura, mieście położonym w północnej części Peru. W okresie dzieciństwa Vargas Llosa żył w przekonaniu, że jego ojciec nie żyje. Prawda o separacji rodziców była przed nim ukrywana przez matkę i jej rodzinę. Dopiero w wieku dziesięciu lat, po przeprowadzce do Limy, poznał swojego ojca. Po powrocie do Peru, w Limie, uczęszczał do katolickiej szkoły średniej Colegio La Salle, a następnie, wbrew woli ojca, który chciał go zdyscyplinować poprzez edukację wojskową, podjął naukę w Akademii Wojskowej Leoncio Prado. Jednak jego ambicje literackie okazały się silniejsze. Jeszcze przed ukończeniem akademii, w wieku szesnastu lat, rozpoczął pracę jako dziennikarz w lokalnych gazetach. Ostatecznie porzucił akademię wojskową i ukończył studia w Piura, gdzie pracował dla lokalnej gazety „La Industria” i miał okazję zobaczyć wystawienie swojej pierwszej sztuki teatralnej, „La huida del Inca”. W 1953 roku rozpoczął studia prawnicze i literaturoznawcze na Narodowym Uniwersytecie San Marcos w Limie. Po ukończeniu studiów w 1958 roku otrzymał stypendium na Uniwersytecie Complutense w Madrycie. Dwa lata później przeniósł się do Paryża, gdzie początkowo borykał się z trudnościami finansowymi, ale to właśnie tam rozpoczął intensywną pracę pisarską. W swoim życiu dwukrotnie zawierał małżeństwo. Najpierw z Julią Urquidi, a później z Patricią Llosa, z którą miał troje dzieci: Álvaro, Gonzalo i Morganę.
Dorobek literacki Mario Vargasa Llosy jest niezwykle bogaty i różnorodny. Wśród jego najważniejszych dzieł znajdują się takie powieści jak „Miasto i psy” („La ciudad y los perros”), która przyniosła mu międzynarodowe uznanie i jest uważana za jedną z pierwszych nowoczesnych powieści latynoamerykańskich. Inne znaczące tytuły to „Zielony dom” („La casa verde”), „Rozmowa w Katedrze” („Conversación en La Catedral”), powieść inspirowana okresem dyktatury w Peru. Dużą popularnością cieszyły się również „Pantaleon i wizytantki” („Pantaleón y las visitadoras”), „Ciotka Julia i skryba” („La tía Julia y el escribidor”), oparta na jego pierwszym małżeństwie. W jego bibliografii znajdują się także epicka „Wojna końca świata” („La guerra del fin del mundo”), „Święto kozła” („La fiesta del Chivo”), poruszająca temat dyktatury Trujillo na Dominikanie, oraz „Szelmostwa niegrzecznej dziewczynki” („Travesuras de la niña mala”). Jego ostatnim dziełem jest powieść „To dla Pani ta cisza” („Le dedico mi silencio”), wydana w 2024 roku, która stanowiła pożegnanie z fikcją. Twórczość Vargasa Llosy charakteryzuje się bogatym językiem i różnorodnością form, obejmując powieści autobiograficzne, historyczne, a nawet thrillery. W swoich dziełach często podejmował tematykę władzy, korupcji, społecznej niesprawiedliwości oraz złożonej kondycji ludzkiej, osadzając je w kontekście peruwiańskim i szerzej – latynoamerykańskim. Jego wczesne powieści bezkompromisowo ukazywały peruwiański świat pełen militaryzmu, dekadencji elit i kontrastu między nowoczesną biedą a tradycyjnymi społecznościami.
Za swoje wybitne osiągnięcia literackie Mario Vargas Llosa został uhonorowany wieloma prestiżowymi nagrodami. Najważniejszą z nich jest Literacka Nagroda Nobla, którą otrzymał w 2010 roku za „kartografię struktur władzy oraz za jego przenikliwe obrazy oporu, buntu i klęski jednostki”. Był także laureatem Nagrody Cervantesa, uważanej za najważniejsze wyróżnienie literackie w świecie hiszpańskojęzycznym. W jego bogatym dorobku nagród znajdują się również Nagroda Księcia Asturii, Nagroda Rómulo Gallegos oraz Nagroda Planeta. Jego znaczenie w świecie literatury potwierdza również fakt, że był członkiem Królewskiej Akademii Hiszpańskiej oraz jednym z „nieśmiertelnych” Akademii Francuskiej, co jest niezwykłym wyróżnieniem dla pisarza tworzącego głównie w języku hiszpańskim.
Mario Vargas Llosa odegrał kluczową rolę w tak zwanym „boomie” literatury latynoamerykańskiej, zjawisku literackim, które wstrząsnęło światem w latach 60. i 70. XX wieku. Jego powieść „Miasto i psy” jest często wskazywana jako jedno z dzieł, które zapoczątkowały ten ruch i przyczyniły się do międzynarodowej popularności literatury z Ameryki Łacińskiej. Uznawany za jednego z najważniejszych współczesnych powieściopisarzy, wywarł znaczący wpływ na literaturę światową. Jego twórczość łączyła literackie mistrzostwo z porywającymi fabułami, poruszając uniwersalne tematy, dzięki czemu jego książki zostały przetłumaczone na wiele języków i zyskały czytelników na całym świecie. Jego zaangażowanie polityczne i odważne przedstawianie historii Ameryki Łacińskiej w swoich dziełach przyczyniły się do jego globalnego uznania jako intelektualisty i pisarza. Jego twórczość pozostanie trwałym symbolem walki o wolność, prawdę i godność jednostki, stanowiąc bezcenny wkład kultury Ameryki Łacińskiej w światowe dziedzictwo literackie. Vargas Llosa potrafił w swojej prozie łączyć zmysłowość z głęboką refleksją polityczną. Jego eseje i felietony publikowane w „El País” świadczyły o jego nieustającej ciekawości intelektualnej i chęci aktywnego uczestniczenia w najważniejszych debatach społecznych i politycznych.
Mario Vargas Llosa zmarł spokojnie w otoczeniu swojej rodziny w Limie. Jego syn przekazał informację o jego spokojnym odejściu. Dokładna przyczyna śmierci pisarza nie została podana do publicznej wiadomości. Zgodnie z jego wolą oraz decyzją rodziny, nie odbędą się oficjalne uroczystości pogrzebowe, a jego ciało zostanie skremowane.
Mario Vargas Llosa był bez wątpienia gigantem literatury światowej, a jego bogata i różnorodna twórczość oraz zaangażowanie w ważne kwestie społeczne i polityczne pozostawiły niezatarty ślad w historii literatury. Jego powieści, eseje i publicystyka inspirowały i prowokowały do myślenia miliony czytelników na całym świecie. Jego literackie dziedzictwo będzie żyło nadal poprzez jego liczne dzieła, które pozostaną ważnym punktem odniesienia dla przyszłych pokoleń pisarzy i czytelników.
