Robert Redford, ikona amerykańskiego kina, który przekształcił charyzmę gwiazdy pierwszego planu w trwającą sześć dekad karierę filmowca, aktywisty i mecenasa kina niezależnego, zmarł we wtorek, 16 września 2025 roku. Miał 89 lat. Jego rzeczniczka potwierdziła, że odszedł w swoim domu w Sundance w stanie Utah, w otoczeniu rodziny. Przyczyna śmierci nie została podana.
Redford przeszedł z deskek Broadwayu do Hollywood pod koniec lat 60. i w latach 70., wyznaczając epokę serią tytułów, które dziś uchodzą za punkty odniesienia kultury masowej: Butch Cassidy i Sundance Kid (1969), Żądło (1973), Tacy byliśmy (1973) oraz Wszyscy ludzie prezydenta (1976). Jego role — łączące lekkość i naturalny urok z żelazną determinacją — uczyniły go gwiazdą międzynarodową i pomogły zdefiniować współczesny thriller polityczny oraz melodramat.
Za kamerą Redford zdobył Oscara za reżyserię Zwyczajnych ludzi (Ordinary People, 1980) — precyzyjnego dramatu rodzinnego nagrodzonego także statuetką dla najlepszego filmu. Później otrzymał kolejną nominację reżyserską za Quiz Show (1994). W latach 90. i 2000. naprzemiennie reżyserował, grał i produkował, umacniając zarazem swoją rolę mentora. W dojrzałej fazie kariery kreacje takie jak niemal bezsłowna opowieść o przetrwaniu Wszystko stracone (All Is Lost, 2013) podkreślały jego fizyczną obecność i dyscyplinę aktorską, a Gentleman z rewolwerem (The Old Man & the Gun, 2018) stał się eleganckim epilogiem jego ery jako niekwestionowanego „leading mana”.
Poza filmografią jego najtrwalszym dziedzictwem instytucjonalnym pozostaje Sundance Institute, założony w 1981 roku, oraz Festiwal Filmowy w Sundance, który przekształcił się w najważniejszą platformę amerykańskiego kina niezależnego. Z Sundance wyłoniły się nowe ścieżki odkrywania talentów, finansowania i dystrybucji mniejszych produkcji; festiwal wypromował kariery scenarzystów i reżyserów, którzy dziś kształtują obraz współczesnego kina.
Wieloletni obrońca środowiska i rzecznik wolności twórczej, Redford gromadził wyróżnienia odzwierciedlające zarówno dorobek artystyczny, jak i obywatelskie zaangażowanie, w tym Presidential Medal of Freedom przyznany w 2016 roku. Był wczesnym i konsekwentnym głosem na rzecz ochrony przyrody, terenów publicznych i działań klimatycznych, wykorzystując rozpoznawalność do wzmacniania nauki, polityk publicznych i inicjatyw oddolnych. Nawet ograniczając występy ekranowe, pozostawał widocznym orędownikiem niezależnej twórczości.
Urodzony jako Charles Robert Redford Jr. w Santa Monica 18 sierpnia 1936 roku, studiował sztukę, zanim aktorstwo poprowadziło go na nowojorskie sceny, a następnie do telewizji i filmu. Przydomek „Sundance” — później synonim jego misji na rzecz kina niezależnego — narodził się jako imię bohatera granego u boku Paula Newmana w Butch Cassidy i Sundance Kid, stał się potem miejscem — jego domem i kreatywnym centrum w Utah — a w końcu globalną marką odkryć.
Kondolencje płynące z całego środowiska filmowego podkreślają wpływ Redforda obejmujący zarówno klasykę wielkich wytwórni, jak i produkcje mikro-budżetowe. Koledzy i wychowankowie podkreślają, że otworzył przestrzeń dla bezkompromisowych projektów i ucieleśnił model sławy oparty na rzemiośle, odpowiedzialności i celu publicznym. Szczegóły uroczystości pożegnalnych nie zostały jeszcze ogłoszone. Redford pozostawił żonę, Sibylle Szaggars, dzieci oraz wnuki.
