Na platformie Netflix zadebiutował nowy dokument, który poddaje analizie burzliwą karierę polityczną byłego burmistrza Toronto, Roba Forda, oferując wnikliwe spojrzenie na historię, która niegdyś fascynowała i wprawiała w osłupienie globalną publiczność. Film, zatytułowany Totalna katastrofa: Burmistrz imprezowicz, śledzi nieprawdopodobną karierę i spektakularny upadek lidera, którego kadencję zdefiniowała seria eskalujących skandali, ostatecznie sprowadzając zarządzanie największym miastem Kanady do rangi międzynarodowego spektaklu medialnego.
Dokument jest drugą częścią ośmioodcinkowej serii antologicznej platformy streamingowej, zatytułowanej Trainwreck (Totalna katastrofa). Seria ta poświęcona jest analizie „jednych z najdzikszych i najbardziej absurdalnych wydarzeń, jakie kiedykolwiek wybuchły w mediach głównego nurtu”, a każdy cotygodniowy odcinek skupia się na innej publicznej katastrofie. Odcinek o Fordzie dołącza do analiz innych tak zwanych „katastrof kulturowych”, takich jak tragiczny festiwal muzyczny Astroworld, niesławny „Rejs z kupą” czy mistyfikacja „chłopca w balonie”. Ten kontekst jest znaczący. Umieszczając historię Roba Forda obok tych wydarzeń, seria sygnalizuje, że jej głównym celem nie jest konwencjonalna biografia polityczna, lecz anatomia zjawiska medialnego. Sam tytuł serii działa jak filtr narracyjny, przygotowując widza do interpretacji historii Forda przez pryzmat chaosu, katastrofy i publicznego widowiska – interpretację tę wzmacniają recenzje opisujące film jako „telewizyjną katastrofę, od której nie można oderwać wzroku”. Nacisk kładziony jest mniej na zawiłości polityki miejskiej, a bardziej na mechanizmy samego „chaosu”.
Film przedstawia klarowną ścieżkę narracyjną: zuchwały, populistyczny radny miejski, powszechnie lekceważony przez establishment polityczny i media jako „żart”, wbrew wszelkim oczekiwaniom wygrywa wybory na burmistrza, odnosząc „szokujące, przytłaczające zwycięstwo”. Jego administracja jednak szybko przeradza się w to, co streszczenie nazywa „katastrofą w zwolnionym tempie”. Nieustająca „lawina skandali”, w tym zarzuty o zażywanie twardych narkotyków, kulminuje w „międzynarodowym szaleństwie medialnym”, wywołanym przez pojawienie się niesławnego nagrania wideo, na którym rzekomo widać go palącego crack.
Anatomia „totalnej katastrofy”: konstrukcja narracyjna i wizja reżyserska
Za reżyserię dokumentu odpowiada Shianne Brown, której wcześniejsze prace skupiały się na „mocnych, skłaniających do myślenia historiach” oraz „dokumentach skupionych na postaciach”, opowiadających o losach ludzi w „niezwykłych sytuacjach”. Jej deklarowane podejście kładzie nacisk na autentyczność i wrażliwość, co przenosi się na sagę Forda. Film został wyprodukowany przez firmy RAW i BBH Entertainment, a w zespole producentów wykonawczych znalazł się Tim Wardle, twórca uznanego dokumentu Bliscy nieznajomi, co sugeruje rodowód wysokiej jakości kina narracyjnego.
Narracja jest skonstruowana jako klasyczna kronika wzlotu i upadku, rozpoczynająca się od wyborów na burmistrza, które wyniosły Forda do władzy, a następnie śledząca jego „spiralę skandali”. Zgodnie z zainteresowaniami reżyserki, historia jest opowiadana z perspektywy „tych, którzy znaleźli się w samym środku chaosu”, w tym dziennikarzy, świadków i politycznych insiderów. Takie podejście wysuwa na pierwszy plan ludzki dramat w centrum politycznej burzy.
Cechą charakterystyczną filmu jest jego zwięzłość. Trwający zaledwie 49 minut dokument przedstawia mocno skompresowaną wersję wydarzeń. Kadencja Forda to cztery lata wypełnione mnóstwem złożonych i nakładających się na siebie kontrowersji, od procesu o konflikt interesów i zarzutów o zakłócanie porządku domowego, po litanię publicznych gaf i rozległe śledztwo policyjne w sprawie jego uzależnienia. Jak zauważa jeden z recenzentów, były burmistrz wygenerował „więcej chaosu, niż da się zmieścić w 49 minutach”. Ten skondensowany format nie jest niedopatrzeniem, lecz świadomym wyborem narracyjnym. Biorąc pod uwagę zdolność zespołu produkcyjnego do opowiadania złożonych historii, krótki czas trwania sygnalizuje, że celem filmu nie jest stworzenie wyczerpującego zapisu historycznego. Zamiast tego ma on na celu dostarczenie skoncentrowanego, mocnego w odbiorze doświadczenia, które uchwyci surową istotę „katastrofy”. Z konieczności wymaga to bardzo selektywnego podejścia, priorytetyzującego najbardziej dramatyczne wizualnie i nagłośnione momenty – głównie skandal z crackiem i publiczne wybuchy Forda – kosztem bardziej subtelnych, mniej sensacyjnych wątków politycznych czy prawnych. Rezultatem jest narracja faworyzująca „największe hity” skandalu, co kształtuje odbiór widza, poświęcając encyklopedyczną głębię na rzecz tempa narracji i emocjonalnego uderzenia.
Ziarnisty obiektyw rzeczywistości: materiały archiwalne jako główny bohater
Narracja dokumentu opiera się głównie na gęstym kolażu materiałów archiwalnych, które pełnią funkcję centralnej postaci w tej historii. Film w dużej mierze korzysta z tego, co jeden z recenzentów nazywa „ekscytująco ziarnistymi nagraniami” najbardziej niesławnych i nieocenzurowanych momentów Forda, zarejestrowanymi na niskiej jakości telefonach komórkowych przez jego współpracowników i przypadkowe osoby. Obejmuje to fragmenty, na których wydaje się palić z lufki do cracku, bełkotać groźby morderstwa z niezwykłą precyzją oraz wygłaszać dziwaczne tyrady w jamajskim dialekcie patois.
Estetyka niskiej jakości i drżącej kamery, charakterystyczna dla tych nagrań tworzonych przez obywateli, nie jest technicznym ograniczeniem, lecz kluczowym elementem narracyjnym. Nadaje ona poczucie surowej, niefiltrowanej bezpośredniości, stawiając widza w pozycji kogoś, kto śledził skandal w czasie rzeczywistym na portalach plotkarskich i w mediach społecznościowych. Te klipy to, jak określił to jeden z obserwatorów, „złoto dla filmowca” – nieedytowane źródła z pierwszej ręki, które uchwyciły postać publiczną w jej najgorszych chwilach. Dokument zestawia te surowe nagrania z bardziej formalnymi materiałami, takimi jak oficjalne zapisy z posiedzeń rady miejskiej Toronto – w tym moment, w którym Ford przebiegł przez salę i przewrócił radną Pam McConnell – oraz relacje medialne z tamtego okresu, pochodzące z takich źródeł jak Toronto Star i Gawker, które jako pierwsze ujawniły historię nagrania z crackiem.
Poleganie na materiałach archiwalnych służy celowi wykraczającemu poza prostą ilustrację. W historii Roba Forda ziarniste nagranie z telefonu komórkowego nie jest jedynie dowodem jego działań; jest katalizatorem całej publicznej implozji. Skandal jest nierozerwalnie związany z medium, które go ujawniło. Poprzez umieszczenie tych nagrań w centrum, dokument opowiada historię nie tylko o upadku polityka, ale także o destrukcyjnej sile dziennikarstwa obywatelskiego oraz o permanentnym, bezlitosnym obiektywie kamery smartfona w erze cyfrowej. Wybory estetyczne filmu – akceptacja chaotycznej, niskiej rozdzielczości materiału źródłowego – stają się formą metakomentarza. Medium jest przekazem. Dokument wykorzystuje samą fakturę nagrań, aby zbadać, co dzieje się, gdy życie publiczne rozpada się pod nieustannym, zdemokratyzowanym spojrzeniem nowoczesnych mediów, odtwarzając dla widzów dezorientujące doświadczenie „medialnego szaleństwa” tak, jak miało ono miejsce.
Głosy z oka cyklonu: chór świadków
Ponieważ sam Rob Ford nie żyje i pojawia się jedynie w materiałach archiwalnych, narrację dokumentu prowadzi chór świadków, którzy opowiadają o wydarzeniach z własnej perspektywy. Film jest opowiadany oczami „insiderów, świadków i dziennikarzy, którzy na własnej skórze doświadczyli tego szaleństwa”, tworząc zbiorową sekcję zwłok wyjątkowo chaotycznej epoki. Jednym z potwierdzonych uczestników jest radny miejski Toronto, Josh Matlow, który zasiadał w radzie przez całą kadencję Forda i przedstawia wewnętrzną, polityczną perspektywę na te burzliwe czasy.
Te wywiady, czyli tzw. „gadające głowy”, dostarczają ram interpretacyjnych, które łączą rozproszone fragmenty materiałów archiwalnych. Wspominają administrację, która „zmieniła ratusz w cyrk”, oraz lidera, którego postrzegali jako „zwykłego człowieka bez krzty wiarygodności”. Ponieważ z głównym bohaterem nie można przeprowadzić wywiadu, film staje się mniej biografią, a bardziej ćwiczeniem z pamięci publicznej, kształtowanej i reżyserowanej przez tych, którzy przetrwali polityczną burzę.
Wybór tych głosów jest kluczowym aktem narracyjnym. Dokument oddaje głos tym, którzy zostali „schwytani w chaosie”, co jest zgodne z podejściem reżyserki Shianne Brown, skupiającej się na opowiadaniu historii ludzi w „niezwykłych sytuacjach”. Jej deklarowanym celem jest nie tylko informowanie, ale także sprawienie, by widzowie poczuli, jak to było, co sugeruje, że wywiady są dobrane tak, aby zbudować emocjonalną narrację, która prawdopodobnie odzwierciedla podróż samego miasta przez niedowierzanie, frustrację, skandal i wyczerpanie. W ten sposób dokument konstruuje specyficzne i potężne zbiorowe wspomnienie lat Forda. Brak kluczowych obrońców, takich jak brat i sojusznik polityczny Forda, Doug Ford, czy głównych antagonistów, jak były szef policji Bill Blair, byłby znaczącym wyborem, przesuwającym punkt ciężkości filmu z prostej bitwy politycznej na bardziej zjednoczoną opowieść o mieście zmagającym się z bezprecedensowym kryzysem przywództwa. Rezultatem jest narracja zbudowana nie na twierdzeniach jednego bohatera, ale na wspólnym świadectwie społeczności, która z bliska obserwowała polityczną implozję.
Kontekst polityczny: dekonstrukcja „Narodu Forda” i jego następstw
Dokument zagłębia się w ruch polityczny, który wyniósł Roba Forda do władzy, przedstawiając go jako populistycznego outsidera, który z powodzeniem wykorzystał głębokie pokłady niechęci przedmieść. Jego kampania opierała się na prostym, rezonującym przesłaniu konserwatyzmu fiskalnego i antyelitarnego sentymentu, zamkniętym w obietnicy „ukrócenia marnotrawstwa publicznych pieniędzy” w ratuszu. Pozycjonował się jako obrońca podatników, grzmiąc przeciwko temu, co nazywał „wojną z samochodami”, i kreując się na głos robotniczych mieszkańców przedmieść, którzy czuli się ignorowani i pogardzani przez „elity z centrum miasta”. Film analizuje, jak ta platforma wykorzystała podziały geograficzne i społeczno-ekonomiczne w Toronto, budując lojalną bazę znaną jako „Naród Forda”. W przeciwieństwie do wielu prawicowych populistów, którzy opierają się na retoryce antyimigranckiej, poparcie dla Forda objęło również zróżnicowane społeczności nowych imigrantów na przedmieściach, którzy odpowiedzieli na jego przesłanie oszczędności fiskalnych oraz społecznie konserwatywne, prorodzinne wartości.
Jednak po objęciu urzędu jego administrację zdefiniowała „lawina skandali”. Dokument przedstawia wzorzec nieobliczalnych zachowań, które wykraczały daleko poza spory polityczne. Obejmowało to liczne przypadki publicznego pijaństwa, serię obraźliwych i kontrowersyjnych uwag, określanych jako rasistowskie i homofobiczne, wielokrotne interwencje policji w jego domu w związku z zakłócaniem porządku oraz konfrontacyjny styl w radzie miejskiej, który zraził nawet jego sojuszników. Ford został wyrzucony z gali wojskowej za pojawienie się w stanie nietrzeźwości, oskarżono go o molestowanie rywalki politycznej i stanął przed sądem w sprawie o konflikt interesów, która niemal pozbawiła go urzędu za wykorzystywanie oficjalnego stanowiska do zbierania datków na swoją prywatną fundację futbolową. Osią tego upadku był skandal z crackiem, rozległa saga, którą film skrupulatnie rekonstruuje.
Koniec trasy: gorzka refleksja nad współczesną polityką
W swojej końcowej analizie Totalna katastrofa: Burmistrz imprezowicz przedstawia erę Roba Forda jako coś więcej niż tylko lokalną anomalię polityczną; jest ona ukazana jako przestroga, która wyraźnie rezonuje ze współczesną polityką. Dokument portretuje kadencję, która „zgorszyła kanadyjską politykę” i sprowadziła zarządzanie miastem do poziomu „cyrku”, pozostawiając po sobie dziedzictwo chaosu.
Film sugeruje, że zjawisko Forda było zwiastunem nowego, bardziej niestabilnego rodzaju populizmu. Jak zauważa w wywiadzie radny Josh Matlow, „można się wiele nauczyć z tego burzliwego doświadczenia w erze Trumpa”. Dokument podkreśla konfrontacyjną i wrogą relację Forda z mediami, które często atakował z imienia i nazwiska, jego potężną antyelitarną retorykę oraz niezwykłą zdolność do utrzymania rdzenia zagorzałych zwolenników pomimo niekończącego się potoku skandali, które zakończyłyby każdą konwencjonalną karierę polityczną. Jednym z najbardziej wymownych szczegółów przytoczonych w filmie jest sondaż przeprowadzony po ujawnieniu pierwszego nagrania, który wykazał, że połowa miasta wierzyła w twierdzenia Forda, iż media po prostu fabrykują historię. Dla dziennikarzy był to „dzwonek alarmowy”, że tradycyjne zasady odpowiedzialności politycznej ulegają zmianie.
Ostatecznie dokument jest 49-minutową esencją politycznej i medialnej burzy. To zwięźle skonstruowana narracja, która z powodzeniem osiąga swój cel, jakim jest uchwycenie trzewiowego, chaotycznego doświadczenia „katastrofy”. Poprzez priorytetyzację spektaklu nad zdystansowaną analizą historyczną, film służy jako mocne studium tego, jak postać publiczna może się rozpaść pod nieustannym spojrzeniem nowoczesnych mediów, pozostawiając po sobie złożone dziedzictwo, które wciąż jest przedmiotem debaty.
Totalna katastrofa: Burmistrz imprezowicz miał premierę na platformie Netflix 17 czerwca 2025 roku.
